بربط : بربط(عود)
بَربَط، عود یا رود سازی زهی است که در خاورمیانه و کشورهای عربی رواج دارد و از قدیمیترین سازهای شرقی به شمار میرود. واژه بربط بیش از دو دهه نیست که در بین اصحاب موسیقی ایران، به ساز عود اتلاق میشود. وجود این واژه در متون کهن ادب فارسی، نمیتواند موید این امر باشد که سازی که در نقوش حک شده بر جامهای فلزی به جای مانده از دوره ساسانی دیده میشود، بربط نامیده میشده است. سایت انگلیسی ویکیپدیا نیز بربط را آن سازی برمیشمارد که یک قرن پیش از میلاد مسیح در بلخ وجود داشته است.[۱] در عین حال بایستی به این نکته اشاره نمود که در ابتدای دهه هفتاد خورشیدی و پس از معرفی یک ساز ابداعی استاد ابراهیم قنبری مهرتوسط حسین بهروزینیا به جامعه موسیقی سنتی ایران، از واژه بربط برای نامیدن این ساز ابداعی نیز استفاده میگردد. درباره تاریخ پیدایش و خاستگاه عود، نظرات متفاوتی وجود دارد. عدهای با استناد به تصاویر حجاری شده، ریشه آن را در هند و برخی دیگر بلخ را خاستگاه آن میدانند. البته گسترش این ساز در میانه عصر اشکانی و سراسر عصر ساسانی در ایران، باعث شده بسیاری آن را سازی ایرانی بدانند.
این ساز را میتوان آن را از اصیلترین سازهای موسیقی ایران زمین به شمار آورد. آثار باستانی میانرودان متعلق به هزارهٔ دوم پیش از میلاد، نگارهٔ مردی ایستاده را نشان میدهد که به نواختن بربط مشغول است.
در حقیقت سومریهای باستان نخستین مردمی هستند که در آثار به جای مانده از آنها ردپایی از این ساز در دیده میشود. ساز عوددر ایران پیش از اسلام به نام بربط شناخته میشد و پس از سومریها و در دوران هخامنشیان رواج داشتهاست. این ساز در عهد ساسانی بیش از همه ادوار رواج داشتهاست.
گویا در اوایل اسلام به کشورهای عربی راه یافته و جانشین سازی به نام «مزهر» شده است. بر پایهٔ برخی از اسناد «ابن سریح ایرانی نژاد» نخستین کسی است که در عربستان و در قرن یکم هجری عود فارسی یا بربط را نواخته و نوازندگی آن را آموزش دادهاست. الاغانی میگوید:آشنایی او با عود از آنجا شروع شد که «عبدالله ابن زبیر» جمعی از ایرانیان را به مکه دعوت کرده بود تاخانهٔ کعبه را تعمیر کنند. دیوارگران ایرانی عود میزدند و اهل مکه از ساز و موسیقی ایشان لذت میبرند و آن را تحسین میکردند،ابن سریح پس به عود زدن پرداخت و در این صنعت سرآمد هنرمندان زمان گشت.
بَربَط، عود یا رود سازی زهی است که در خاورمیانه و کشورهای عربی رواج دارد و از قدیمیترین سازهای شرقی به شمار میرود. واژه بربط بیش از دو دهه نیست که در بین اصحاب...